حل فعالیت 4 فصل 2 فیزیک دهم

پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت ۲-۴ صفحه 30 فیزیک دهم سلام! این فعالیت در مورد **ترشوندگی (Wettability)** است و نشان می‌دهد که نیروهای **دگرچسبی (نیروی چسبندگی بین مولکول‌های مختلف)** چگونه بر رفتار مایعات روی سطوح اثر می‌گذارند. 😊 ### ۱. آزمایش با شیشه‌ی دوداندود شده (سطح آب‌گریز) 1.  **مشاهده:** وقتی آب روی سطح دوداندود شده (کربن) ریخته می‌شود، آب به شکل **کُره‌های کوچک** و تقریباً کاملاً گرد در می‌آید و سطح را **تَر نمی‌کند**. 2.  **توضیح فیزیکی (دگرچسبی و هم‌چسبی):** دود (دوده کربنی) به شدت **آب‌گریز (Hydrophobic)** است. این یعنی:     * **نیروهای هم‌چسبی آب ($$F_{\text{آب-آب}}$$)** $$\mathbf{>}$$ **نیروهای دگرچسبی آب-دود ($$F_{\text{آب-دود}}$$)$$     * چون نیروهای بین مولکول‌های آب قوی‌تر از نیروهای بین آب و سطح دود است، آب ترجیح می‌دهد به خودش بچسبد و برای به حداقل رساندن سطح تماس با دود، به شکل قطره‌های کروی در می‌آید. ### ۲. آزمایش با شیشه‌ی چرب شده با روغن (سطح آب‌گریز) 1.  **مشاهده:** وقتی آب روی سطح چرب شده با روغن ریخته می‌شود، آب دوباره به شکل **قطرات کم و بیش کروی** در می‌آید و سطح را **تَر نمی‌کند**. 2.  **توضیح فیزیکی:** روغن و سایر مواد چرب نیز **آب‌گریز** هستند. روغن روی شیشه یک لایه‌ی نازک آب‌گریز ایجاد می‌کند.     * دوباره **نیروهای هم‌چسبی آب ($$F_{\text{آب-آب}}$$)** $$\mathbf{>}$$ **نیروهای دگرچسبی آب-روغن ($$F_{\text{آب-روغن}}$$)$$     * آب تمایل دارد شکل کروی خود را حفظ کند و از تماس با روغن خودداری می‌کند. (به همین دلیل است که لکه‌های چربی روی لباس را نمی‌توان فقط با آب شست.) --- ### نتیجه‌گیری کلی (ترشوندگی) * **ترشوندگی** یا **تر نشدن** یک سطح توسط مایع، کاملاً به مقایسه‌ی قدرت **نیروهای هم‌چسبی مایع** (نیروهای داخلی مایع) و **نیروهای دگرچسبی مایع و سطح** بستگی دارد. * اگر **دگرچسبی > هم‌چسبی** باشد، مایع پخش شده و سطح را **تَر** می‌کند (مثلاً آب روی شیشه‌ی تمیز). * اگر **هم‌چسبی > دگرچسبی** باشد، مایع جمع شده و سطح را **تَر نمی‌کند** (مثلاً آب روی برگ لوتوس، سطح چرب یا دوداندود). این پدیده، اصل کارکرد لباس‌ها یا سطوح ضدآب است.